05.10.2022
Ból zęba w ciąży ma dwie główne przyczyny: zapalenie dziąseł i próchnicę. Jest szczególnie niebezpieczny, bo stanowi zagrożenie nie tylko dla kobiety, ale również dziecka. Dlatego tak ważne jest, by – mimo lęku i niepewności – zdecydować się na leczenie. Z tym artykułem dowiesz się wszystkiego o leczeniu zębów w ciąży – jakie zabiegi można wykonywać, a jakie są odradzane aż do czasu poporodowego.
Ciąża to wyjątkowy czas w życiu kobiety. W organizmie dochodzi wtedy do wielu zmian. Mają one wpływ również na procesy zachodzące w jamie ustnej i tym samym kondycję uzębienia. Gwałtowny wzrost hormonów płciowych (estrogenu i progesteronu), do którego dochodzi zaraz po zapłodnieniu, wywołuje m.in. przerost i rozpulchnienie dziąseł i spadek pH śliny. Dziąsła stają się nadwrażliwe i mogą krwawić. Obarczone płytką nazębną nierzadko zostają objęte stanem zapalnym. Z kolei szkliwo ulega osłabieniu. Tym większemu, gdy występują wymioty – wprowadzające do jamy ustnej niszczące szkliwo kwasy. Wiele kobiet dodatkowo odczuwa ochotę na słodkie przekąski. To wszystko sprzyja namnażaniu się bakterii i wystąpieniu nowych zmian próchnicowych i/lub zwiększeniu zmian obecnych już wcześniej. Dochodzi zatem do bólu zębów w ciąży. Taka sytuacja wymaga błyskawicznej konsultacji stomatologicznej!
Czy w ciąży można iść do dentysty? Wręcz trzeba! Stan zapalny czy infekcja bakteryjna (objawiające się bólem) stanowią bowiem duże zagrożenie nie tylko dla przyszłej mamy, ale też dziecka. Toksyny produkowane przez drobnoustroje mogą – poprzez stymulowanie skurczy macicy – wywołać przedwczesny poród. Z kolei niezahamowany stan zapalny ma prawo rozprzestrzenić się na inne tkanki i w najbardziej niefortunnym przypadku spowodować poważne zakażenie całego organizmu.
Najbezpieczniejszy czas na leczenie zębów w ciąży to drugi trymestr. W pierwszym ryzyko poronienia jest duże. Wtedy dochodzi też do tworzenia się podstawowych organów dziecka. Jeśli więc sytuacja nie wymaga szybkiej interwencji, lekarz najpewniej zleci przesunięcie kuracji na kolejne miesiące. Leczenie zębów w trzecim trymestrze ciąży nie stanowi już zagrożenia dla dziecka. Powoduje jednak dyskomfort u kobiety. Wynika to z przyjęcia pozycji leżącej, w trakcie której dochodzi do ucisku żyły głównej dolnej i przez to do zawrotów głowy i omdleń.
Jaki z tego wniosek? Jeśli odczuwasz ból zęba w ciąży, zgłoś się jak najszybciej do lekarza! To specjalista podejmie decyzję o tym, czy warto rozpoczynać leczenie, czy można przesunąć zabieg na kolejne miesiące – lepsze dla Ciebie i dziecka. Może się jednak okazać, że zaniechanie leczenia jest bardziej szkodliwe niż zabiegi dentystyczne – wtedy dentysta rozpocznie pracę nad przywróceniem zdrowia w Twojej jamie ustnej, ale zawsze z dbałością o Wasze bezpieczeństwo.
Przed rozpoczęciem leczenia stomatologicznego często wykonuje się zdjęcie rentgenowskie. Daje ono lekarzowi wgląd w stan zębów – ich budowę, w tym na przykład liczbę i złożoność kanałów korzeniowych. Jest ono niezwykle pomocne w diagnostyce stanów zapalnych, chorób miazgi i przyzębia. Rentgen zęba w ciąży jest jednak odradzany. Z uwagi na jego działanie teratogenne, czyli o potencjale uszkodzenia rozwijającego się płodu. Kiedy jednak konieczne jest podjęcie leczenia, lekarz – postawiony „pod ścianą” – może zdecydować się na wykonanie prześwietlenia zęba. W ciąży jest szczególnie ważne, by wykonać tzw. małoobrazkowe badanie rentgenowskie i zachować podstawowe środki ostrożności: założyć pacjentce ochronny fartuch i kołnierz. Bo w takiej sytuacji mamy do czynienia z niewielkim promieniowaniem.
Wiele kobiet unika leczenia zębów w ciąży, bo boją się, że zastosowane znieczulenie wpłynie niekorzystne na dziecko. Niepotrzebnie! Znieczulenie zębów w ciąży jest jak najbardziej stosowane. Lekarze sięgają wtedy po środki zawierające artykainę, podawane miejscowo. Takie preparaty nie powodują obkurczania naczyń krwionośnych i nie przenikają do łożyska. Są zatem bezpieczne zarówno dla kobiety, jak i płodu.
Zatrucie zęba, znane również jako dewitalizacja, to zabieg należący do starych metod z zakresu endodoncji. Nadal stosuje się go w niektórych gabinetach. Polega na nałożeniu środka dewitalizującego na stan zapalny rozwijający się w miazdze zęba. Toksyczne substancje zawarte w takim środku wnikają głęboko w ząb i powodują obumieranie tkanek. Dzięki temu ból znika. To jedna z czynności przygotowawczych do leczenia kanałowego. W ciąży dewitalizacja jest możliwa, ale głównie w drugim trymestrze.
Zdarza się, że leczenie kanałowe w ciąży jest jedyną właściwą terapią. Dotyczy to pacjentek, u których wystąpił mocny stan zapalny, a dalsza zwłoka mogłaby spowodować jego rozprzestrzenienie się na pozostałe tkanki, a nawet ogólne zakażenie organizmu (sepsa). I tym samym zagrozić nie tylko przyszłej mamie, ale też nienarodzonemu dziecku. W takiej sytuacji lekarze najczęściej prowadzą leczenie w dwóch etapach:
• Najpierw czyszczą kanał zębowy, usuwają stan zapalny i tymczasowo odbudowują ząb.
• Po porodzie realizują etap drugi: wypełniają kanał, potwierdzają skuteczność leczenia przy pomocy zdjęcia RTG i profesjonalnie odbudowują opracowany ząb.
Usuwanie zęba w ciąży jest dopuszczalne. Choć – tak, jak w przypadku wielu innych zabiegów – jeśli nie jest to koniecznie, lekarz zaleci przełożenie ekstrakcji na dalsze miesiące, najlepiej drugi trymestr lub czas po porodzie. W pierwszych miesiącach usunięcie zęba wiąże się bowiem z większym ryzykiem krwotoku, a w trzecim – ze znaczącym osłabieniem organizmu matki, co w połączeniu z wymagającym porodem sprzyja wystąpieniu infekcji. Zdarza się jednak, że stan zapalny w obrębie zęba jest na tyle rozległy, że zagraża całemu organizmowi kobiety, w tym również dziecku. Wtedy z wyrwaniem zęba nie należy zwlekać. Jest ono bowiem „mniejszym złem”.
Czy można wybielać zęby w ciąży? Wiele kobiet zadaje sobie to pytanie, chcąc zwiększyć swoją atrakcyjność w tym trudnym czasie. Zabieg ten jest niestety odradzany, zarówno przez ginekologów, jak i stomatologów – ze względu na brak badań, dotyczących wpływu środków wybielających na rozwijający się płód. Najlepiej jest więc wykonać go przed zajściem w ciążę lub po porodzie.
Odkamienianie, piaskowanie i fluoryzacja zębów w ciąży są dozwolone, a nawet zalecane. Pierwsze dwa zabiegi umożliwiają bowiem usunięcie kamienia nazębnego – siedliska bakterii odpowiedzialnych za próchnicę, w ciąży i poza nią. Trzeci – wzmacnia osłabione szkliwo. Skaling w ciąży wykonuje się w drugim trymestrze – ze względu na wykorzystanie ultradźwięków.
Jeśli masz w zwyczaju niwelować ból zębów przy pomocy powszechnie dostępnych leków, możesz robić to również w ciąży, ale z większą ostrożnością! Najbezpieczniejszy jest paracetamol – dozwolony do zastosowania w dowolnym momencie tych dziewięciu miesięcy. W pierwszym i drugim trymestrze kobiety mogą sięgać również po preparaty zawierające ibuprofen, naproksen czy ketoprofen. Pozostałe substancje aktywne należy uznać za niepewne i koniecznie skonsultować ich zażycie z lekarzem.
Należy też pamiętać, że leki przeciwbólowe na ból zęba – w ciąży i każdym innym czasie – są jedynie wsparcie terapii. Nie likwidują przyczyny problemu. Prędzej czy później i tak trzeba udać się do stomatologa, by rozpocząć leczenie. Leki nie mogą być też stosowane przewlekle. Warto w tym miejscu wspomnieć także o antybiotykach. Zdarza się bowiem – zwłaszcza po ekstrakcji zęba – że lekarz zaleci przyjmowanie antybiotyku na zęba. Wybrany przez specjalistę lek będzie jednak pochodził w grupy substancji bezpiecznych dla przyszłej mamy i dziecka.
Zadbaj o to, by w każdym trymestrze pojawić się na wizycie u lekarza stomatologa – po to, by lekarz mógł na bieżąco kontrolować stan Twojego uzębienia i zareagować na ewentualne problemy.
Przestrzegaj podstawowych zasad higieny jamy ustnej – szczotkuj zęby 2-3 razy dziennie, każdorazowo przez minimum dwie minuty. Używaj nici dentystycznej i płynu do płukania jamy ustnej. Rozważ też czyszczenie języka przy pomocy przeznaczonego do tego skrobaka.
Stosuj produkty stomatologiczne odpowiednie dla kobiet w ciąży.
Po wymiotach nie sięgaj od razu po szczoteczkę i pastę – przepłucz jamę ustną specjalnym płynem lub po prostu wodą, a zęby umyj po około 30 minutach. Dzięki temu nie rozprowadzisz szkodliwego kwasu na zęby i nie przyczynisz się do osłabienia szkliwa.
Przestrzegaj zdrowej diety – w miarę możliwości unikaj słodyczy i podjadania oraz zadbaj o odpowiednią podaż wapnia, fluoru, fosforu i magnezu.
Krwawiące dziąsła z powodu ciążowych hormonów? Nie rezygnuj z codziennego szczotkowania. I udaj się na wizytę do lekarza stomatologa. Aby zmniejszyć odczucia bólowe, warto wybrać miękką szczoteczkę i płyn do płukania jamy ustnej z substancjami łagodzącymi.
Pamiętaj, że najbezpieczniejszy dla rutynowego leczenia zębów jest drugi trymestr, czyli okres od 14. do 26. tygodnia.
Dobra kondycja zębów i całej jamy ustnej jest niezwykle ważne w trakcie ciąży – decyduje o zdrowiu Twoim i Twojego dziecka. Nie bez przyczyny lekarze zachęcają do wyleczenia zębów już na etapie planowania ciąży. Wtedy możesz zdecydować się na każdy niezbędny zabieg bez dodatkowych obostrzeń. Nie oznacza to, że w ciąży powinnaś przeczekiwać swój ból czy nadwrażliwość. Jeśli coś Cię zaniepokoi, udaj się do lekarza. Pomoc znajdziesz również w naszym gabinecie stomatologicznym „Persona” – nowocześnie wyposażonym, z dostępem do kompleksowej diagnostyki i przyjazną atmosferą. Razem zadbamy o Twoje – Wasze – zdrowie!
