Trzecie trzonowce, czyli zęby mądrości, zwane też potocznie ósemkami, to ostatnie zęby po każdej ze stron, zlokalizowane zarówno w szczęce, jak i w żuchwie. Najczęściej wyrzynają się w wieku pomiędzy 17. a 25. rokiem życia, choć u części pacjentów wiek ten może być jeszcze późniejszy (nawet do 40. r.ż.). Obecnie zęby mądrości uznawane są za narząd szczątkowy, a więc pozostałość po ewolucji.
W dzisiejszych czasach, gdy dieta człowieka wygląda zupełnie inaczej niż przed wiekami, ostatnie trzonowce straciły na znaczeniu. Na przestrzeni ewolucji uzębienie człowieka przystosowało się do zmian w diecie. W ciągu milionów lat szczęka człowieka zmniejszała się, przez co dziś zęby mądrości stają się źródłem wielu problemów. Najczęściej z powodu braku miejsca pozostają nie w pełni wyrznięte, a do tego oddziałują niekorzystnie na rozwój pozostałych zębów. Ich dalekie usytuowanie w jamie ustnej sprawia, że trudno jest dbać o właściwą higienę, a tam, gdzie nie dociera szczoteczka, łatwiej o rozwój próchnicy i stanów zapalnych.
Jeszcze do niedawna powszechnie sądzono, że zęby mądrości należy usuwać profilaktycznie, tak jest np. w USA. Dziś, jeśli nie sprawiają problemów pozostawiane są w jamie ustnej i poddawane są leczeniu jak pozostałe zęby. Niestety zdarzają się sytuacje, w których usuwanie ósemek jest konieczne. Obok oczywistego wskazania, jakim jest zniszczenie zęba przez próchnicę, dochodzi do tego planowane leczenie ortodontyczne lub protetyczne. Warto podkreślić, że wyrzynające się w dorosłym wieku ósemki mogą powodować przemieszczanie się pozostałych zębów w łuku i pogorszenie warunków zgryzowych! Zęby mądrości należy więc kontrolować na bieżąco podczas wizyt profilaktycznych u stomatologa, a w razie wystąpienia wskazań, bez wahania zdecydować się na ich usunięcie.
Wskazania do usunięcia zębów mądrości:
- zaawansowana próchnica,
- nawracające stany zapalne w okolicy ósemek,
- niewłaściwy kierunek wyrzynania,
- stłoczenie zębów w łuku (wskazanie do leczenia ortodontycznego),
- torbiele i inne zmiany wynikające z przewlekłego stanu zapalnego,
- stan zapalny miazgi (leczenie kanałowe ósemek często okazuje się niemożliwe, ze względu na skomplikowaną anatomię i położenie tych zębów, jak również ilość i zakrzywienie kanałów).
Usunięcie zęba mądrości poprzedza diagnostyka radiologiczna, dzięki której lekarz stomatolog będzie mógł dokładnie skontrolować usytuowanie zęba i jego korzeni, a także dopasować najodpowiedniejszą metodę ekstrakcji. Najczęściej wykonuje się zdjęcie rentgenowskie panoramiczne, a w przypadku zębów zatrzymanych także tomografię komputerową. Niekiedy lekarz stomatolog zleca też wykonanie badań laboratoryjnych, m.in. w kierunku krzepliwości krwi. Zabiegu usunięcia ósemek nie należy się obawiać, ponieważ dzięki znieczuleniu jest on dla pacjenta w zasadzie bezbolesny i nie różni się znacząco od ekstrakcji pozostałych zębów.
Jak wygląda usuwanie ósemek?
Lekarz stomatolog dobiera metodę zabiegu w oparciu o diagnostykę obrazową. W przypadku prawidłowego usytuowania ósemki w wyrostku zębodołowym można usunąć ją za pomocą kleszczy i dźwigni. Jeśli jednak ułożenie korzeni jest skomplikowane bądź sam ząb jest niewyrznięty, wówczas trzeba skorzystać z pomocy specjalisty w dziedzinie chirurgii stomatologicznej bądź twarzowo-szczękowej.
W metodzie chirurgicznej lekarz odsłania dziąsło, a następnie kość, w której zakotwiczony jest ząb mądrości. Ząb zostaje podzielony na mniejsze fragmenty i kawałek po kawałku zostaje usunięty z zębodołu. Następnie lekarz dokładnie bada miejsce po usuniętym zębie mądrości, oczyszcza je i zakłada szwy, które zostaną zdjęte po upływie około 7 do 10 dni.
Możliwe powikłania
W ciągu kilku godzin od ekstrakcji może wystąpić obrzęk i ból po operowanej stronie. Jest to proces naturalny, wynikający z ingerencji w tkanki otaczające ząb.
Największy obrzęk występuje około 3 doby. Pacjent może pomóc sobie stosując ogólnodostępne środki przeciwbólowe oraz stosując okłady chłodzące do łagodzenia obrzęku.
Postępowanie po usunięciu ósemki
Zalecenia dla pacjenta po zabiegu ekstrakcji zęba mądrości nie różnią się znacząco od tych dla pozostałych zębów poddawanych usunięciu. Przez pierwsze dni po zabiegu należy oszczędzać miejsce operowane, aby ułatwić gojenie się dziąsła. Zabiegi higieniczne muszą być wykonywane ostrożnie i początkowo z pominięciem okolicy poekstrakcyjnej. Rekomenduje się stosowanie lekkiej, półpłynnej diety, aby nie narazić rany na uraz podczas przeżuwania.
W pierwszych dniach warto zadbać o odpowiednią pozycję do snu (nie spać na boku na operowanej stronie). W złagodzeniu bólu i opuchlizny pomogą środki przeciwbólowe i okłady. Lekarz stomatolog może przepisać pacjentowi antybiotyk. Oczywiście do momentu pełnego wygojenia się rany zakazane jest spożywanie alkoholu, palenie papierosów i stosowanie innych używek mogących niekorzystnie wpływać na gojenie i regenerację tkanek.
Generalnie ekstrakcja ósemek górnych (szczękowych) jest łatwiejsza od ósemek dolnych (żuchwowych). Przeważnie rany po ekstrakcji ósemek górnych goją się szybciej i łatwiej niż w przypadku dolnych. Warto jednak pamiętać o tym, że usunięcie zębów mądrości jest kwestią bardzo indywidualną i uzależnioną od wielu czynników. Nie u każdego pacjenta proces ten będzie przebiegał tak samo.