Wędzidełkiem określamy strukturę tkankową łączącą ze sobą dwa elementy i ograniczające ich ruchomość. Wędzidełko języka ma postać włóknistej tkanki rozciągającej się pomiędzy spodem języka a dnem jamy ustnej. Rolą wędzidełka jest umożliwienie swobodnego ruchu języka, a co za tym idzie prawidłowej artykulacji dźwięków i wymowy.
U niektórych osób może wystąpić wrodzona wada anatomiczna w postaci zbyt krótkiego wędzidełka języka. Choć nie jest groźna dla zdrowia, to stwarza problemy, przede wszystkim związane z prawidłową wymową, lecz także z przeżuwaniem pokarmów czy utrzymaniem właściwej higieny jamy ustnej.
Problem zauważalny jest już w dzieciństwie i na szczęście może być rozwiązany prostym zabiegiem chirurgicznym, polegającym na podcięciu wędzidełka języka.
Symptomy nieprawidłowej budowy wędzidełka językowego:
- seplenienie i problemy z wymową,
- ślinotok,
- problemy z przeżuwaniem pokarmów,
- trudności higieniczne.
Długość wędzidełka języka jest kwestią indywidualną, a kwalifikacja do zabiegu powinna nastąpić w wyniku zbadania jamy ustnej pacjenta i przeanalizowaniu ruchomości języka oraz wymowy.
Można poprosić dziecko o wysunięcie języka w kierunku brody. Jeżeli dziecko będzie mieć z tym problem, język będzie przesuwał się na boki, a wysuwanie języka będzie sprawiać ból, prawdopodobnie mamy do czynienia ze zbyt krótkim wędzidełkiem. U niektórych pacjentów można zauważyć tzw. serduszkowaty kształt końca języka. Zabieg podcięcia jest bezpieczny i może być przeprowadzany zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Z uwagi na charakter wady, wpływ na wymowę i inne czynniki jej towarzyszące, z reguły zabieg wykonuje się wcześnie, na ogół w wieku dziecięcym.
Zalecenia po zabiegu
W ciągu kilku dni po zabiegu podcięcia wędzidełka języka mogą występować niewielkie krwawienia. Nie powinny one budzić niepokoju. Pacjent może spożyć posiłek już w ciągu dwóch, trzech godzin po zabiegu, kiedy ustąpi działanie znieczulenia.
W ciągu pierwszych dni po zabiegu pacjent powinien wykonywać ćwiczenia zalecone przez specjalistę, które zapobiegną zrostom pod językiem. Sam zabieg nie oznacza natychmiastowej poprawy w wymowie – niezbędne będą ćwiczenia logopedyczne. Niemniej usunięcie tej bariery znacząco ułatwi dziecku pracę nad prawidłowym wymawianiem głosek.
Przeciwwskazania do zabiegu podcięcia wędzidełka językowego:
- uczulenie na leki znieczulające,
- zaburzenia krzepliwości krwi bądź przyjmowanie leków rozrzedzających krew,
- aktywna infekcja górnych dróg oddechowych,
- ogólny zły stan zdrowia pacjenta.
Obecnie coraz częściej przeprowadza się ten zabieg w technice bezkrwawej i bezszwowej, z koagulacją, czyli jednoczesnym zatamowaniem krwawienia. Taką opcję oferuje laser.
Kto może zbadać wędzidełko języka?
Choć podcięcie wędzidełka języka jest zabiegiem mieszczącym się w ramach chirurgii jamy ustnej i mieści się w ofercie gabinetów stomatologicznych to warto podkreślić, że na ogół decyzja o podcięciu wędzidełka wynika z rozpoznania także wśród innych specjalistów, takich jak logopeda, laryngolog, chirurg czy foniatra.
Bywa, że zbyt krótkie wędzidełko języka stwarza problemy już w pierwszych tygodniach życia. Niektóre noworodki urodzone z tą wadą mają problem ze ssaniem pokarmu. Obecnie procedurę wykonuje się nawet u kilkutygodniowych dzieci.
Dlaczego nie wolno lekceważyć problemu?
Przede wszystkim z uwagi na wady wymowy. Za krótkie wędzidełko uniemożliwia dziecku prawidłową wymowę głosek wymagających pionizacji języka, a więc uniesienia czubka w kierunku wału dziąsłowego („d”, „n”, „t”). Język wchodzi pomiędzy zęby, co daje efekt seplenienia. Dziecko z wadami wymowy może być narażone na trudności w kontaktach z rówieśnikami. Osłabiona integracja z innymi dziećmi wpływa na gorsze samopoczucie i niższą samoocenę, a co za tym idzie również na wyniki w nauce.
W zależności od indywidualnego charakteru wady dziecko może mieć problemy z przełykaniem pokarmu na różnym etapie rozwojowym – zarówno w wieku niemowlęcym, jak i w momencie rozszerzania diety o pokarmy stałe. Występuje tu nieprawidłowy wzorzec ssania oraz przeżuwania. Dziecko ze zbyt krótkim wędzidełkiem, dorasta utrwalając niemowlęcy charakter połykania pokarmów, czyli przesuwanie pokarmu wyłącznie w kierunku przód-tył, podczas gdy od 3. roku życia powinna kształtować się praca języka umożliwiająca przesuwanie pokarmu w kierunku zębów trzonowych.
Wreszcie: wady zgryzu. Zbyt krótkie wędzidełko niestety może przyczynić się do wady zgryzu, tzw. zgryzu otwartego. W dalszej konsekwencji mogą to być choroby zębów i przyzębia, powodowane np. nadmiernym odkładaniem kamienia nazębnego.
